Veerbuksen (Springers) zijn luchtbuksen die gebruik maken van een zuiger die door een veer wordt aangedreven. De veer wordt gespannen door de loop te knikken en door te buigen tot er een klik te horen is. Vervolgens doe je een pellet in de geknikte loop en zet je die weer recht.

De meest bekende luchtbuksen zijn Veerbuksen (Springers). Dit zijn buksen die gebruik maken van een zuiger die door een eer wordt aangedreven. Door het volledig ‘knikken’ en buigen van de loop tot je een knik hoort span je de veer. Daarna stop je een pellet in de geknikte loop en zet je die weer recht. Door deze knik wordt de buks ook vaak een buks met knikloop of knikbuks genoemd.

De Webley VMX Classic - Veerbuks met normale veer

Schiethouding

Bij het afschieten gaat de buks dus heen en weer door de mechanische bewegingen van de veer en zuiger. De meeste buksen zijn zo gemaakt dat een goede schutter de buks tijdens deze beweging de buks op één plek kan houden en goed op het doel kan richten. Het is belangrijk jezelf een houding aan te leren waardoor de terugslag van de buks altijd hetzelfde effect heeft. Consequente training en oefening baart kunst en dus ook in dit geval. Dit is uiteraard relevant voor mensen die plezier hebben in het verbeteren van hun vaardigheden om bijvoorbeeld mee te gaan doen aan wedstrijden of competities. Wanneer je goed leert schieten met een luchtbuks kun je over het algemeen ook met andere typen buksen schieten, je vergroot dus niet alleen je vaardigheid bij één soort buks wanneer je met een veerbuks oefent.

Terugslag

De meeste schutters zijn over het algemeen recreatie of gelegenheids schutters. Dat betekend dat je waarschijnlijk minder tijd investeert in het oefenen van het schieten maar je gewoon weg schiet voor het plezier. Sommige veerbuksen hebben een vrij heftige terugslag wat het lastig maakt om raak te schieten. Dit kan tot situaties leiden waarbij plezier omslaat in frustratie en de buks uiteindelijk wordt weggezet. Vooral de wat betere luchtbuksen geven een minder harde terugslag. Bij wedstrijden in Nederland wordt gebruik gemaakt van nauwkeurigere en minder krachtige buksen. Deze zijn vaak een stuk duurder dan de gemiddelde buks die men voor recreatief schieten gebruikt. Deze buksen maken gebruik van een mechaniek die de terugslag verminderd en zijn vaak voorzien van een onder of zijspanner (in plaats van een knikloop).

Kracht

Krachtige knikloop buksen worden over het algemeen verkocht aan mensen die meer van power houden dan nauwkeurigheid. Veel recreatieve schutters kiezen voor een dergelijke buks en genieten van de knal die wordt geproduceerd wanneer een pellet de snelheid van het geluid halen. Deze buksen zijn vaak krachtig, niet erg duur en populair onder de jongere schutters. Deze buksen kunnen prima gebruikt worden voor recreatief schieten waarbij men op blikjes schiet of grotere kaarten. Het is met deze buksen echter moeilijker om een grote precisie en nauwkeurigheid uit een schot te behalen.

Gamo Hunter Extreme 1250 5.5mm - Krachtige veerbuks met een joule van

Onder- zijspanners & Nitron piston

De meeste schutters die bereid zijn om te oefenen kunnen uit een veerbuks veel plezier beleven. Het gaat hierbij vaak wel om de iets wat duurdere en betere veerbuks modellen zoals die van Weihrauch. Buksen met een onder of zijspanner hebben een gefixeerde loop die ze per definitie al iets zuiverder maakt dan buksen met een knikloop systeem. Sommige veerbuksen zijn voorzien van een gasveer. Hierbij wordt de buks niet aangedreven door een veer maar door een soort gasballon. De principes van de systemen zijn hetzelfde maar de terugslag die ontstaat wordt aanzienlijk verminderd door het ontbreken van een veer en zuiger. Daarnaast verslapt de gasveer niet zoals een stalen veer wel doet wanneer deze voor langere tijd onder spanning staat. Mede hierdoor (en omwille van de veiligheid) is het niet verstandig een buks gespannen weg te leggen. Ondanks als deze punten is schieten met een veerbuks best lastig. Als je jezelf aanleert met de juiste houding te schieten zul je zien dat je vermogen om raak te schieten aanzienlijk zal toenemen.

Boven: Klassieke veer. Onder: Nitron piston systeem.

Voor het recreatief schieten in de tuin of op kortere afstanden zijn C02 en pompbuksen uitermate geschikt. Deze buksen hebben vaak een wat lagere mondingssnelheid van rond de 210 m/s bij Co2 en bij pompbuksen oplopend tot 245 m/s.

Co2 buksen

Bij het gebruik van Co2 buksen dien je wel rekening te houden met enkele eigenschappen. Een Co2 patroon staat bij 25 graden Celsius onder een druk van gemiddeld 60 bar. Wanneer het buiten kouder is kan de druk van de cilinder dalen. Bij 12 graden zal de druk bijvoorbeeld rond de 50 bar zitten. Wat nog meer invloed heeft op de druk van het Co2 patroon is de afkoeling die bij het schieten plaatsvindt. Het Co2 patroon koelt door verdamping sterk af. De pellets die snel na elkaar worden afgevuurd zullen daarom steeds een stukje minder hard en lager op de kaart aankomen. Na even gewacht te hebben zal het Co2 patroon weer op temperatuur zijn en kan er met volledige kracht geschoten worden. Deze afwijking (bij snel achter elkaar schieten) kan frustrerend zijn voor een onervaren schutter. Bij gemiddelde temperaturen kun je goed schieten met een buks op Co2 aandrijving. Bij de wat duurdere Co2 buksen, vaak geschikt voor wedstrijden op een 10 meter baan, is een regulator geïnstalleerd die de druk gelijk houd. Het principe van een Co2 buks is haast gelijk aan die van een PCP Buks.

Walther Hammerli -  Zeer nauwkeurige Co2 buks

Een voordeel ten opzichte van de PCP buksen is dat Co2 buksen vaak een stuk goedkoper zijn omdat je geen pomp of persluchtfles nodig hebt. Daarentegen heb je wel Co2 patronen nodig die je dient aan te schaffen afhankelijk van hoeveel je denkt te gaan schieten.

Co2 patroon - 12gram                                              Co2 patroon - 88gram

Pompbuksen

De pompbuks was vroeger een erg bekende en geliefde buks omdat deze weinig terugslag had. Tegenwoordig komt de pompbuks nog maar weinig voor na het opkomen van de persluchtbuks. Voor veel mensen die een dergelijke buks gehad hebben is het een legendarisch model, helaas is er op het gebied van pompbuksen tegenwoordig nog maar weinig ontwikkeling. Dit betekend niet dat de buks geen fans meer heeft.

Benjamin Sheridan (1947) - Legendarische pompbuks

De pompbuks is voorzien van een vaste loop en kan via een onderspanner worden opgepompt. De druk kan gedoceerd worden door het aantal keer dat je de buks oppompt. In een zekere zin bepaal je dus zelf hoe hard je uiteindelijk schiet. Dit heeft zijn voordelen als je met verschillende afstanden te maken hebt en de baan van de kogel wilt veranderen. De andere kant van dit systeem is dat het bij onervaren schutters tot verwarring kan leiden waardoor het moeilijker is het wapen te leren kennen. Dit zorgt ervoor dat veel mensen ten onrechte denken dat de buks onbetrouwbaar is. De buks schiet daarnaast een enkel schot per lading. Dat betekend dat na ieder schot de buks opnieuw moet worden opgepompt.

Persluchtbuksen gebruiken onder hoge druk samengeperste lucht als aandrijving van een pellet.

Webley Raider 12 - PCP buks van hoge kwaliteit tegen een voordelige prijs

Wanneer men de trekker overhaald wordt in het mechanisme een hamertje losgelaten. Deze hamer slaat op een pen die vervolgens een klep opent. Het openen van deze klep zorgt ervoor dat samengeperste lucht de pellet uit de loop blaast. De klep opent zich kort en sluit zich daarna weer direct door de druk die op de luchtcilinder staat. Deze luchttank bevindt zich vaak onder de loop van de buks. De tank wordt gevuld tot een druk tussen de 200 en 300 bar. Bij het afschieten van een kogel vindt er geen merkbare terugslag plaats. Door het mechanisme schiet de buks haast geruisloos en zonder trilling.

Handpomp & Duikfles - Verschillende manieren om de PCP-buks te vullen

De persluchttank wordt gevuld met een handpomp of een duikfles (persluchtfles). De handpomp lijkt erg op een fietspomp, deze kan echter een druk opwekken van ongeveer 250 bar. Hoge druk is gevaarlijk, voorzichtigheid is dus in alle gevallen geboden wanneer men hiermee omgaat. De materialen en producten dienen van een hoge kwaliteit te zijn. Duikflessen moeten regelmatig worden gekeurd. Het sleutelen aan een dergelijke tank kun je alleen doen wanneer deze volledig leeg en afgekoppeld is.

Een PCP buks is zo gemaakt dat de afgegeven energie in een zekere zin constant blijft wanneer je schiet. Het kan zo zijn dat bij het afnemen van de druk in te tank, ook de kracht van de schoten afneemt waardoor de kogels lager op de kaart uitkomen dan de bedoeling was. Dit maakt PCP buksen in sommige gevallen minder stabiel dan een goede veerbuks die een constante kracht uitlaat.

Druk regulator - Geeft ieder schot een constante hoeveelheid druk

De nieuwere persluchtbuksen zijn uitgerust met een regulator die de druk regelt. De lucht wordt uit de tank via een tussenreservoir gereguleerd, dit zorgt ervoor dat bij ieder schot met dezelfde kracht wordt geschoten. Bij oudere pcp buksen kun je regulatoren nog inbouwen. De handige schutter zou dit zelf kunnen doen, anders moet je naar een wapensmid die dit voor je doet. Regulatoren zijn een redelijk recente ontwikkeling in de wereld van PCP buksen. Voor vrijwel alle PCP buksen die nog geen regulator hebben zijn ze tegenwoordig te verkrijgen. PCP buksen met zijn makkelijk te gebruiken wapens die erg nauwkeurig kunnen schieten. Dit maakt de buks zeer geschikt voor de schutter die zuiver willen schieten. Met het gebruik van een goede scope kun je makkelijk een stuiver raken op 30 meter.

AGS richtkijker 4-16x50 IR Cobalt Kijker met mildot en verlicht kruis

Wat PCP buksen zo populair en geliefd maak is het feit dat ze met een magazijn afgeschoten kunnen worden. Dat betekend dus dat je met relatief weinig moeite schot na schot kunt afvuren waarbij je slechts met een bolt de kogel doorduwt in de kamer. Dit komt erg overeen met het schieten van bijvoorbeeld een jachtgeweer of andere bolt action rifles. De meeste magazijnen bevatten tussen de 8 of 10 kogels, afhankelijk van het kaliber van de buks. Daarnaast kun je met een gemiddelde PCP-buks tot 80 schoten lossen met een volle tank (gemiddeld 50) de exacte hoeveelheid schoten dat gelost kan worden is altijd afhankelijk van het soort buks.

Magazijn voor in PCP buks

Nederland kent geen begrenzing aan de kracht van een luchtbuks. Deze kracht wordt over het algemeen vaak de eenheid Joules gemeten. Deze eenheid staat voor de kinetische energie die ontstaat wanneer een object met een bepaalde massa (M) met een zekere snelheid (V) wordt afgeschoten. De energie die hieruit voortkomt wordt gemeten en uitgedrukt in Joules (J).

Over het algemeen staan bij veel luchtbuksen een mondingssnelheid vermeld en een aantal Joules. Let op dat deze waarden zijn gemeten met een pellet van een specifiek gewicht. Als je een pellet gebruik die bijvoorbeeld zwaarder is die van de oorspronkelijke meting zul je een lagere mondingssnelheid meten maar juist een hogere hoeveelheid Joules.

Via onderstaande link kun je zelf berekenen hoeveel energie en snelheid je buks behaald bij het gebruik van verschillende pellets.

Joules Calculator: https://www.calculatorsoup.com/calculators/physics/kinetic.php

Maximale kracht van een luchtbuks in Nederland

Zoals gezegd kent Nederland geen begrenzing op de hoeveelheid energie die geproduceerd mag worden door een luchtbuks. Gemiddelde veerbuksen schieten tussen de 15 en 24 Joules. PCP buksen zitten vaak tussen de 35 en 45 Joules in. Daarnaast zijn er ook extreem sterke PCP buksen verkrijgbaar. Sommigen hiervan kunnen een energie bereiken van wel 600 Joules. Deze PCP buksen schieten vaak met grotere pellets dan menig schutter gewend is. Denk hierbij aan afmetingen als 6.35mm, 9mm en 12mm. Buksen met een mondingssnelheid hoger dan 330 m/s kunnen met het gebruik van de juiste pellet de snelheid van het geluid bereiken. Zodra de pellet door de geluidsbarrière gaat hoor je een harde knal. Onthoud wel dat het doorbreken van de geluidsbarriere de kogelbaan instabiel kan maken.

Demper: Omgeving

Het geluid dat wordt geproduceerd door een luchtbuks kan erg hard zijn en daarom mensen en dieren schrik aanjagen. Veel persluchtbuksen zijn daarom uitgerust met een geluiddemper. Omdat het systeem van een persluchtbuks weinig geluid maakt hoor je alleen de knal van het lucht dat de loop verlaat. Dit kan uitstekend gedempt worden waardoor slechts een zacht fluisterend “blop” geluid te horen is. Voor persluchtbuksen zijn verschillende soorten dempers te verkrijgen. Bij sommige persluchtbuksen is de loop al uitgerust met demper, deze zit dan in de loop zelf al verwerkt door middel van een soort omhulsel dat rondom de loop te zien is.

Hatsan AT44-10 Tact QE - PCP geweer met ingebouwde geluiddemper

Demper: het mechanisme

Het mechanisme van een demper is dat de kogel door een aaneenschakeling van kamers wordt geleid. De extra druk die achter de pellet zit krijgt op deze manier de mogelijkheid om via de kamers geleidelijk afgebouwd te worden. De aaneenschakeling van kamers zorgt er bovendien voor dat de de druk geleidelijk verdeeld wordt waardoor ook de aandrijf lucht geleidelijk kan uitstromen.

Omgevingsgeluid

Het is belangrijk rekening te houden met mensen en dieren in je omgeving tijdens het schieten. Je wilt uiteraard geen onnodige overlast veroorzaken en dient er daarom goed bewust van te zijn wat voor geluid een buks produceert bij het gebruik hiervan. Het geluid dat een buks maakt kan dus een beslissende factor zijn wanneer je er eentje wilt aanschaffen. Goedkopere buksen met veer zijn vaak niet standaard voorzien van een geluiddemper. Duurdere modellen die tevens voorzien zijn van een gasveer zijn vaak wel uitgerust met een geluiddemper die het geheel een stuk stiller maken dan normale veerbuksen.

GAMO Grizzly 1250 Whisper IGT MACH 1 - Krachtige buks met gasveer en geluiddemper

Extreem krachtige buksen

De krachtigste buksen in ons assortiment zijn onder andere de Gunpower Texan (600 Joules) en de buksen van de Air Venturi lijn (310 Joules). Dit zijn PCP buksen die onder extreem hoge druk een zwaar kaliber pellet van .45 (11.43mm) of .50 afvuren (12mm). Dit soort buksen hebben met gemak een bereik van 100 meter en verder. Met name in Amerika en in landen waar de wetgeving omtrent de jacht met luchtdrukwapens een stuk soepeler is worden deze wapens gebruikt voor de jacht op zowel groot als klein wild. Gezien de enorme kracht en de grootte van de kalibers zijn dit soort buksen ook erg gewild onder schutters die gewend zijn om met vuurwapens te schieten of gebruik maken van 100 meter banen. De Air Venturi lijn heeft een bijzonder assortiment in projectielen die afgevuurd kunnen worden. Naast standaard pellets kunnen met deze PCP buks ook pijlen en hagelpatronen worden afgevuurd. Hier zijn geen verdere aanpassingen op het wapen voor nodig.

Air Venturi Dragonclaw .50                              Gunpower Texan .45

Buksen met veer en pompbuksen zijn door hun mechanisme meestal beperkt tot het lossen van enkelvoudige schoten. Bij ieder schot wordt de buks gespannen en kun je iedere keer één pellet in de loop leggen. Veel schutters vinden dit fijn omdat het knikken, herladen en schieten een soort eenduidige procedure wordt, die aan een schot voorafgaat. Het herhaaldelijk en systematisch herladen van de luchtbuks geeft de rust die nodig is om geconcentreerd mee te kunnen schieten.

Het plaatsen van de pellet

Het plaatsen van de pellet moet voorzichtig gebeuren. De pellets zijn vaak van lood en daarom zacht en makkelijk te vervormen. Bij buksen met een knikloop worden de kogels in de loop gedrukt. Bij zij- of onderspanners wordt de pellet in de loop gelegd waarna het vergrendelingsmechanisme de kogel verder in de loop drukt. Ditzelfde mechanisme sluit de loop af. Co2 of Persluchtbuksen zijn vaak voorzien van een magazijn. Enkelschots persluchtbuksen worden net als veerbuksen geladen met een onder of zijspanner.

Magazijnen

Bij zowel Co2 als persluchtbuksen wordt gebruik gemaakt van een magazijn met meerdere kogels. Dit magazijn vul je van te voren en daarna in één handeling in de buks geplaatst. Wanneer je het magazijn hebt leeggeschoten kun je hem vervangen voor een ander magazijn. Bij wedstrijden worden magazijnen vaak niet gebruikt.

Pellets & materialen

De meeste kogels of pellets zijn van lood. Deze metaal soort heeft een aantal gevaarlijke eigenschappen waar je voor op moet passen. Voor mensen is lood giftig, je moet bij het laden en aanraken van de kogels dus goed opletten dat je geen lood binnen krijgt. Lood is daarnaast ook slecht voor het milieu. Het is daarom belangrijk dat pellets worden opgevangen door bijvoorbeeld een kogelvanger en dat er geen kogels achterblijven op het terrein. Je kunt de kogels die gebruikt zijn gewoon weggooien bij het restafval omdat deze weer terug gewonnen worden bij de verwerking van het afval. Je kunt eventueel een multiplex plaat gebruiken met een dikte van 2cm, let wel op dat wanneer je op een rechte plaat schiet de kogels terug kunnen kaatsen. Het is belangrijk dat je dit voorkomt door bijvoorbeeld een plaat lood tegen het multiplex te schroeven. Wanneer je op kaarten schiet kun je de hiervoor geschikte stalen kogelvangers gebruiken deze hebben dikwijls een afmeting van 14x14CM. Deze kogelvangers vangen de pellets op in een bakje die kan worden geleegd. Deze kogelvangers werken het beste wanneer je een klein laagje zand in het bakje legt. De kogels kunnen hier dan wat minder makkelijk uitspringen.

Het schieten op losse doelen op eigen terrein is het nodig de doelen in een kogel vangende kast te plaatsen. Je kunt ook kogels van messing, zink of koper gebruiken, deze zijn iets minder vervuilend voor het milieu.

Getrokken loop

Het overhalen van de trekker gebeurt in twee delen. Als eerst neem je de vrije slag weg totdat je de weerstand voelt. Vervolgens haal je de trekker gelijkmatig over waardoor het schot afgaat. Later vertellen we meer over het lossen van het perfecte schot. We gaan verder met de manier waarop de pellet door de loop gaat. De meeste pellets komen in de vorm van een diabolo. De achterkant van de pellet heeft een trechtervorm, die door de hoge luchtdruk in de schroefvormige groeven aan de binnenzijde van de loop worden gedrukt dit wordt ook wel een getrokken loop genoemd. De pellet sluit de loop af hiermee wordt de draaibeweging van de groeven (verlagingen) en velden (verhogingen) op de kogel overgebracht. Als de pellet de loop verlaat draait hij om zijn lengteas, waardoor deze in de kogelbaan de richting van de loop vasthoudt. Bij buksen die geen getrokken loop hebben zal de kogel na het verlaten van de loop gelijk kantelen en afwijken van de ideale kogelbaan.

Veiligheid

Bij het spannen en laden van de buks kan hij gebruikt worden. Voor de veiligheid zijn buksen voorzien van een veiligheidspal. Wanneer de luchtbuks is vergrendeld kan de trekker niet meer worden overgehaald. Dit is gebaseerd op het idee dat de buks pas kan worden afgevuurd op het moment dat de schutter echt de trekker gaat overhalen. Vaak zijn luchtbuksen voorzien van een automatische vergrendeling die de veiligheid automatisch instelt op het moment dat de buks gespannen wordt. Wanneer dit niet automatisch gebeurd is het belangrijk dat je jezelf aanleert dat je na het spannen de buks vergrendeld zodat hij niet kan worden afgevuurd tot dat je hier klaar voor bent. Dit moet je zelfs doen wanneer de luchtbuks niet gespannen en ongeladen is.

De kogelbaan

Wanneer de pellet de loop verlaten heeft vliegt hij vrij door de lucht en zijn er twee krachten die hem van zijn richting doen afwijken. Als eerst ondervindt de kogel weerstand van de lucht waar hij doorheen vliegt. De kogel vertraagt door de weerstand van de lucht. Daarnaast is er natuurlijk zwaartekracht die de kogel naar beneden trekt, hierdoor begint de kogel eigenlijk al te vallen op het moment dat hij de loop uit komt. Een kogel van 5,5mm die met ongeveer 264 m/s de loop verlaat zakt na 25 meter al 5cm! Bij 50 meter loopt dit op tot meer dan 20 cm. De schutter moet deze afwijking met zijn kijker of richtmiddelen corrigeren door deze te kalibreren met de kogelbaan en afstand van het doelwit.

Schietbaan & Kogelvangers

Met het raken van het doel vervormt de pellet bij inslag. Aarde, hout en speciale kogelvangers houden de pellet na inslag vast. Harde ondergronden kunnen er voor zorgen dat de pellet uit elkaar spat wat ervoor zorgt dat stukken gaan rondvliegen. Een kogel kan ook gaan afketsen en met een andere hoek met het behoud van veel energie zijn weg te vervolgen. Als de pellet met een bepaalde hoek op een hard oppervlak terechtkomt kan deze haaks in stukken terugkaatsen, hierdoor kunnen de schutter zelf of omstanders geraakt worden. Dit laat al zien dat een schietbaan (ook op eigen terrein) goed en veilig afgezet moet zijn zodat er geen mensen of dieren in de buurt van kunnen staan.

We raden het iedereen aan om een veiligheidsbril te dragen bij het schieten. Dit zijn brillen die speciaal bedoeld en gemaakt zijn voor de schietsport. Het is van groot belang dat je schiet op de hiervoor bedoelde doelwitten en er voor zorgt dat daarachter een opvang voor kogels die mis geschoten worden. Kies niet voor harde materialen als achtergrond bij de schietbaan zoals steen of staal.

Het is noodzakelijk een kijker in te stellen nadat hij is aangeschaft en gemonteerd. Je kunt instellen van de kijker ook wel nul stellen noemen (zero). Het is nu de vraag op welke afstand je de kijker dan het beste kunt instellen?

Het instellen van de buks en de afstand die hierbij wordt aangehouden verschilt per buks en situatie, dit is voornamelijk afhankelijk van de situatie en de doelen waarop geschoten wordt. Wanneer je op de 10 meter afstand op kaarten schiet zoals bij de olympische discipline dan is het voor de handliggend dat je de kijker ook op 10 meter afstelt. Wanneer met het kruis van je kijker op de roos richt zal de roos dan ook raken. Als je op doelwitten schiet die over verschillende afstanden zijn verdeeld merk je dat het het punt waar je op richt afwijkt van de plek waar je kogel terecht komt.

Om verwarring te voorkomen leggen we eerst wat begrippen uit. Veel begrippen en concepten omtrent ballistiek en schietsport zijn ontstaan in de Engelse taal en hebben daarom geen goede vertaling naar het Nederlands.

Het Richtpunt

Dit is het punt of het doel waar je door je kijker op richt. Via het kruis of de markering van je kijker richt je op een bepaald punt dat uiteindelijk het doelwit van het schot wordt.

Het Raakpunt

Dit is het punt waarop de kogel uiteindelijk terecht komt ofwel waar de pellet het doelwit raakt. Dit verschilt vaak ten opzichte van wat je richtpunt is geweest.

De Killzone

De Killzone is het gebied rondom het richtpunt waar het schot nog als ‘dodelijk’ beschouwd kan worden.

Point-blank

Is het bereik (de afstand van X tot Y langs de kogelbaan) waarin het raakpunt binnen de killzone ligt.

Objectief

De uiterste lens van de kijker.

Oculair

De eerste lens van de kijker.

De Optimale afstand voor het nulstellen

Ofwel Optimum Zero Range genoemd (OZR) is de optimale afstand waarop nul stellen het beste werkt en binnen de PointBlank.

Wanneer je doelen wilt raken van bijvoorbeeld tussen de 5 en 50 meter kom je in aanraking met deze begrippen. Later gaan we de natuurwetten die van belang zijn voor de ballistiek bespreken. Om dit op de juiste manier toe te lichten maken we gebruik van een voorbeeld buks. De kijker die we hiervoor gaan gebruiken is een AGS 3-9x40 AO Cobalt Mildot. De buks die we gebruiken is een Webley Raider 12 PCP met een mondingssnelheid van 250 m/s. De kijker zit 3,75CM boven de loop gemonteerd. Ook andere merken en modellen hadden we voor deze proef kunnen gebruiken.

Wanneer we voor het eerst gaan schieten met een luchtbuks zijn er een aantal zaken die we eerst moeten controleren:

• Schiet je in de achtertuin? Zorg er dan voor dat er geen mensen of dieren in je schietbaan terecht kunnen komen.
• Zorg ervoor dat je een grote multiplex plaat hebt hangen die ongeveer 1 bij 1 meter is en minimaal 20mm dik, let er goed op dat de pellet het terrein niet kan verlaten.

Wanneer de schietbaan is ingericht, kun je een stuk papier ophangen van A4 of A3 formaat. Teken op dit vel een verticale lijn van ongeveer 20 cm en bevestig dit vel midden op je doelplaat.

Richt op 10 meter afstand vanaf het einde van je loop tot de doelplaat een opstelling met een tafel of werkbank met daarop een legsteun. Dit kun je makkelijk zelf maken door bijvoorbeeld een jute of plastic zak te vullen met zand en deze op een vlakke oppervlakte neer te zetten. Zorg ervoor dat de hoogte van je loop ongeveer net zo hoog is als de hoogte van je doelwit. Ga op een stoel of krukje zitten en zorg dat de luchtbuks ondersteund wordt door de legsteun. Span en laadt de buks. Zorg dat de buks vergrendeld is en dus op veilig staat!

Kijk ontspannen door de richtkijker en zoek met het punt waarbij het beeld in de lens optimaal is. Stel vervolgens de richtkijker scherp op het doel. (Maximaal inzoomen, scherpstellen met het objectief en uitzoomen naar 4x vergroten). Druk de ontgrendeling in waardoor de buks op scherp staat en vuur een schot op het doel. Herhaal deze handeling tweemaal waardoor er uiteindelijk drie schot gaten op het vel papier te zien zijn die gelijk loopt aan de lijn die je hebt getekend. Je kunt nu de gemiddelde afwijking gaan bepalen.

De buks kan nu globaal op nulgesteld worden met de breedte instellingen van je richtkijker. Verwijder de beschermkapjes van de instelknoppen (turrets) voor de hoogte (elevation) en breedte (windage). De instelknoppen voor het instellen van de horizontale (Left/Right) en verticale (Up/Down) kunnen worden gebruikt.

Voorbeeld:

_________________________________________________________________________

Je gemiddelde inslag van het groepje schoten ligt (bijvoorbeeld) 8cm rechts van de lijn. Draai nu aan het knopje voor de breedte instelling 10 kliks naar Left.

Schiet nu nog drie keer op het doel.

Kijk opnieuw wat de gemiddelde afwijking is op de verticale lijn. Uit het verschil tussen de eerste en de tweede groep schoten kun je berekenen hoeveel millimeter 1 klink vertegenwoordigt.

Dit doe je als volgt:

• 1e groep schoten 8 cm rechts van de verticale lijn
• 10 kliks naar links
• 2e groep schoten 5 cm van de verticale lijn

8 - 5 = 3

3 : 10 = 0.3

0.3 CM = 3 MM

Per klinkt verspringt de kijker dus 3mm bij een schot op 10 meter.

Je kunt nu door te rekenen uitzoeken hoeveel kliks de kijker nodig heeft om op de verticale lijn te komen.

50 : 3 = 16,67 (afgerond 17)

17 kliks heb je nodig om de kijker zo goed als op de verticale lijn te krijgen (met een afwijking van 0,3mm)

Schiet opnieuw op de kaart en stel de kijker eventueel bij waar nodig is!

_________________________________________________________________________

De instelling van de hoogte van je kijker doe je op precies dezelfde manier. Pak opnieuw een stuk papier en teken hier nu een horizontale lijn op. Schiet weer drie keer op de kaart en stel de kijker bij tot de kogels de horizontale lijn raken. Als je de horizontale en verticale lijn van de kijker apart van elkaar instelt kun je je veel beter concentreren op één gedeelte van het instellen.

Je hebt nu je kijker, buks en de kogels nu nul gesteld op 10 meter. Je kunt het stelsysteem nu weer instellen op 0 door het plaatje van het kliksysteem los te draaien. Dit plaatje (waar streepjes op staan gemarkeerd) kun je nu weer op een gefixeerd 0 punt zetten. Je weet nu dat het nulpunt op die plek staat ingesteld. Mocht je om wat voor reden dan ook de kijker anders hebben ingesteld dan kun je de oorspronkelijke instelling altijd weer terug vinden!

De kijker staat nu goed ingesteld op 10 meter, je kunt nu oefenen met schieten op deze afstand. Je zult merken dat wanneer je op doelen schiet die dichterbij of verder weg liggen de kogels hoger of juist lager zullen aankomen. Als je op een andere afstand gaat schieten zul je de kijker daarom weer opnieuw moeten nulstellen. Ook wanneer je met een zwaardere of lichtere kogel schiet zal deze lager of hoger uitkomen. Door het gewicht van de kogel veranderd de het schot want een zware pellet gaat langzamer, heeft een kortere kogelbaan die bovendien meer kromming heeft.

Schutters met weinig ervaring zullen merken dat de spreiding van het de raakpunten rond het doelwit vrij groot zijn. Wanneer je preciezer gaat schieten zul je misschien je kijker opnieuw moeten nulstellen omdat je nu geen afwijking meer hebt. Je zult ook in aanraking komen met de afwijking die ontstaat als gevolg van de parallax van de kijker.

Het begrip Parallax is vrij complex en daarom moeilijk om uit te leggen. Bij parallax ontstaat er een afwijking waarbij het object men zich op richt lijkt mee te bewegen met de achtergrond zodra je van positie veranderd. In dit stuk gaan we uitleggen hoe deze afwijking ontstaat.

Het effect van de paralax kun je nabootsen door bijvoorbeeld een vinger voor je uit te houden en hier eerst met je linker en dan met je rechteroog naar te kijken. De vinger veranderd niet van plaats maar lijkt te bewegen ten opzichte van de objecten van de achtergrond. Wanneer je met een kijker met een paralax afwijking je oog voor de lens beweegt gebeurd het zelfde. Het kruis van de kijker verplaatst iets ten opzichte van het object waar men op richt. Hieronder een voorbeeld van een kijker aan boord van een vliegtuig.

Je kunt dit effect vrij makkelijk oplossen door recht door de lens te kijken. Het is moeilijk om zeker te weten of je met je oog recht voor de lens zit. Wanneer je door de lens kijkt en je kunt zwarte randen om je beeld zien dan kan het zo zijn dat je scheef door de lens kijkt.

Bij kwalitatief goede kijkers is vaak een instelling aanwezig waarmee het doel scherpgesteld kan worden. Dit doe je door de achterste lens van de kijker te verstellen. Deze kijkers zijn zo ontwikkeld dat er geen parallax ontstaat wanneer het doelwit staat scherpgesteld en de voorste lens(Oculair) goed staat afgesteld op het kruis ten opzichte van de achterste lens(Object).

Parallax in de kijker

In bovenstaande afbeelding wordt duidelijk gemaakt hoe de ruimte voor afwijking ontstaat rond het kruis wanneer het kruis niet goed scherpgesteld is op het draadkruis. Dit houd niet in dat het doel dat je ziet niet scherp is. Als het oculair (de eerste lens) niet goed staat kun je het beeld scherpstellen terwijl er alsnog een parallax afwijking ontstaat omdat deze niet goed staat ingesteld.

Het instellen en scherpstellen van het oculair is moeilijk. Je kunt dit het beste doen door je geweer vast te zetten in een steun en vervolgens te controleren (door met je oog langs de lens heen en weer te bewegen) of er een parallax afwijking aanwezig is. Het is aan te raden dit regelmatig te oefenen en dan op verschillende afstanden. Hierdoor krijg je gevoel voor je scope en ben je beter in staat de paralax voor verschillende afstanden te kunnen instellen.

De Red Dot is een kijker waarbij een LED op een reflecterend stuk glas of doorzichtige spiegel wordt geprojecteerd waardoor er een stip of vormpje zichtbaar wordt. Doordat het glas ligt gebogen is reflecteert het recht terug naar het oog. Dit rode stipje is uiteindelijk de indicator die laat zien waar de kogel terecht moet komen.

Een Red Dot (hierna RD genoemd) is zo gefabriceerd dat het rode/ groene punt in één lijn blijft met het wapen. Bij het schema hierboven is dit duidelijk te zien. Het mooie aan een Red Dot kijker is dat er geen parallax afwijking- optreedt.

Bij een RD maakt het niet uit hoe je door de lens kijkt, er is bij een Red Dot namelijk meestal geen sprake van vergroting waardoor je met twee ogen kunt blijven kijken. Het scherpstellen van de RD is ook niet nodig en het maakt niet uit hoever je oog van de lens verwijderd is. De RD wordt met name toegepast in situaties waarbij snel gericht en geschoten moet worden zoals bij paintball, de jacht of in situaties die om een tactisch richtmiddel vragen. Je kunt een luchtbuks ook van een RD voorzien, deze zijn vaak wel minder precies dan een scope maar geven je de mogelijkheid sneller je doelwit te vinden. Daarnaast werken RD’s ook prima op een luchtdrukpistool.

De RD bestaat in verschillende uitvoeringen. De meest simpele variant is er een met een holle spiegel een wat uitgebreidere versie is een RD die verwerkt is in een buis. De RD’s die in een buis zitten zijn vaak sterker en steviger dan RD’s met een enkele holle spiegel. Ook zijn er RD’s die wel vergroting hebben zodat je het doel dichterbij kunt halen.

Je kunt een RD werken goed op luchtbuksen en kunnen redelijk ver van het oog geplaatst worden. Omdat er geen parallax afwijking ontstaat maakt het ook niet uit of je scheef door de RD kijkt. De simpele RD’s kunnen moeilijk op verschillende afstanden worden ingesteld. Daarnaast is het bij een RD vaak niet mogelijk om via mildots te corrigeren zoals dat wel bij een scope kan die voorzien is van een draadkruis. Hierdoor heb je als schutter die uit is op precisie en op verschillende afstanden het doel wilt kunnen raken minder aan een RD dan aan een richtkijker die het doel vergroot.

De kogelbaan kan het beste worden bepaald door te experimenteren. Je kunt de luchtbuks bijvoorbeeld op 10 meter afstellen. Dat houd in dat je pellet op 10 meter het mikpunt precies raakt. Daarna ga je op een andere afstand schieten en richt je weer op het doel. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met drie schoten op 5 meter, dan op 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40 etc. Dit is afhankelijk van hoe ver je uiteindelijk wilt schieten. Het lossen van meerdere schoten op 1 afstand zorgt ervoor dat je uiteindelijk een gemiddelde kunt bepalen en dat afwijkingen minder effect hebben.

Het is noodzakelijk dat dit op precieze wijze wordt uitgevoerd. Je kunt hiervoor het beste een groot vel papier gebruiken waar je voor iedere afstand een horizontale streep zet. Let goed op dat je de hoogte van het schot met je kijker goed hebt. De afwijking naar links of rechts maakt niet veel uit omdat je een horizontale streep hebt gezet.

Je hangt het vel papier op dezelfde hoogte als de buks. Meet de afstanden af en zet bij iedere afstand een streep of leg iets neer zodat je weet welke afstand waar is.

De uiteindelijke afstand is de afstand van de monding van de buks tot aan het doelwit. Het is verstandig om bij het richten allebei de ogen open te houden zodat je de omgeving ook goed in de gaten kunt houden.

Stilhouden van de buks

Het is bij het afstellen van je luchtbuks belangrijk dat je de buks stil houd. Je kunt bijvoorbeeld aan een tafel gaan zitten en de buks laten rusten op een zandzak of een ander zwaar maar toch zacht object. Het voordeel hiervan is dat de zak de vibraties van de buks zal opnemen en het voorkomt bovendien dat de buks bij het overhalen van de trekker omhoog komt. Persluchtbuksen of buksen die worden aangedreven door Co2 patroon kun je ook prima laten rusten op een zandzak. Wanneer je in de zak knijpt kun je de hoogte van het schot makkelijk aanpassen terwijl de buks minimaal beweegt. Later gaan we verschillende schiethoudingen behandelen en uitleggen.

Veerbuksen

Bij het gebruik van een veerbuks is een zandzak weer af te raden omdat deze de kracht van de terugslag goed kwijt moet kunnen. Als deze terugslag niet goed via de buks zelf gekanaliseerd kan worden zal het schot minder accuraat zijn.

Bij het inschieten van de buks op verschillende afstanden meet je steeds de verticale afstand tussen de inslag van de kogel de getekende lijn waar je op hebt gericht. Als je deze afstand na drie schoten deeld door het aantal schoten weet je de gemiddelde afwijking. Als deze afwijking in een grafiek zou zetten dan kun je een goed beeld krijgen van hoe de kogelbaan precies gaat over een langere afstand. Voorbeeld: Bij 5 meter schiet je 1,6 cm te laag. In de grafiek kun je dan aangeven X=5 meter en vervolgens een puntje te zetten op -1,6. Als je op 25 meter te hoog schiet vul dan X=25 meter een puntje op 2,7 cm. Als je dit doet oor alle gemeten afwijkingen dan kun je de punten met elkaar verbinden door hier een lijn tussen te trekken.

De kogel afwijking wanneer deze de monding van de buks verlaat is gelijk aan de hoogte van de scope ten opzichte van de loop. Als dit bijvoorbeeld 3,75 cm is dan kun je op X=0 eigenlijk X=-3,75 invullen.

Pellets

De baan van de pellet wordt bepaald door de snelheid en vorm die de pellet heeft. Bij een luchtbuks is de afgegeven energie per schot redelijk gelijk. Dit houd in dat een lichte kogel meer snelheid heeft wanneer hij wordt afgeschoten maar door zijn lichte gewicht ook meer snelheid verliest naarmate de pellet verder vliegt. Hier heeft de vorm van de pellet ook veel invloed op. Bij pellets die aerodynamisch gevormd zijn ontstaat er minder verlies van snelheid omdat zijn vorm minder weerstand ondervindt. Het bepalen van een kogelbaan is dus gebonden aan het soort kogel dat je gebruikt. Een andere kogel betekent opnieuw je kogelbaan berekenen.

Vooral bij beginnende schutters valt te zien dat zij maar op één afstand accuraat kunnen schieten. Wat ze vaak niet goed begrijpen is waarom de kogel op andere afstanden niet op het gewenste punt uitkomt. Ze realiseren zich niet dat zowel de buks, de pellets als de kijker invloed hebben op de kogelbaan en dat deze gecombineerd met elkaar op een specifieke afstand moeten worden afgesteld.

Zoals de grafiek hierboven aangeeft wanneer je de kijker op nul stelt op 15,4 (of 30,1) meter er een gebied ontstaat die binnen de Killzone valt. De ruimte in de Killzone is ongeveer 1 cm (1/2 cm aan beide kanten) dit is op de grafiek het gebied tussen de paarse lijnen. De ruimte die binnen 12,1 tot 33,2 meter valt heet PointBlank. Dit is het paars gemarkeerde stuk in de grafiek. Je kunt zeggen dat de schutter zuiver schiet op een afstand van 12,1 tot 33,2 meter. Wanneer de afstand groter dan 33,2 meter of korter dan 12,1 meter is zal de schutter moeten corrigeren om deze waarden aan te passen. Als je op een kortere afstand schiet moet je vanuit je berekeningen al weten dat je op bijvoorbeeld 10 meter 0,9 cm hoger moet richten en wanneer je op 5 meter schiet je 2,1 cm hoger zal moeten richten. Het behandelen van correcties op korte afstand worden verderop behandeld in het hoofdstuk.

Hierna kun je aan de hand van de metingen die zijn gedaan op de baan de ideale uiterste afstand voor het nul stellen van je buks bepalen. Professionals noemen dit de “OZR” of de “Optimum Zero Range”. Je hebt hiervoor een liniaal nodig en de grafiek die je net hebt gemaakt. Zet een lijn vanaf het nulpunt (0) en zorg dat deze de kogelbaan op een hoger punt snijdt. Het is van belang dat de lijn ten opzichte van de kogelbaan maximaal 1/2 cm (de helft van de Killzone) onder de bovenkant (het hoogste punt) van de boog blijft. Je ‘stelt’ op deze manier het draadkruis in je theoretische richtkijker hoger af. De optimale afstand om nul te stellen is zoals de afbeelding laat zien nu op 15 meter en op 30 meter. Je kunt nu weer opnieuw gaan schieten zodat je de kijker kunt nul stellen op een afstand van 30 of 15 meter. Wanneer je opnieuw metingen gaat verrichten kun je een wederom van de kogelbaan een grafiek maken zoals hierboven staat afgebeeld met daarin een Killzone van 1 cm. Je kunt deze procedure meerdere keren herhalen voor het beste en meest precieze resultaat. Bij het optimaal nul stellen zal de afstand nog iets verschuiven ten opzichte van eerdere metingen. Dit heeft ermee te maken dat een een afwijking van de kogelbaan ontstaat doordat de kogel die hoger of lager geschoten wordt ook nog iets afwijkt van een horizontale baan. Later zullen we hier nog verder op ingaan.

Vanaf dit punt gaan we de waarden gebruiken die staan aangegeven in de grafiek op afbeelding “OZR-voorbeeld buks”. Wat we nu weten is dat de buks accuraat schiet binnen een marge (Killzone) van 1 cm over een afstand (Pointblank) van 12,1 tot 33,2 meter waarbij er een correctie gedaan kan worden op een kortere afstand door iets hoger te richten. Het gaat dan om 0,9 cm op een afstand van 10 meter en 2,1 cm op een afstand van 5 meter.

Bij een buks zoals in het voorbeeld die optimaal nul gesteld is staat de kijker zo laag mogelijk boven de loop waardoor de Point blank redelijk groot is. Hierbij is het alleen nodig een aanpassing te doen wanneer je daar buiten komt. Je zult in de praktijk merken dat je pas een aanpassing zal moeten doen wanneer je binnen de 10 of verder dan 35 meter schiet. In de onderstaande afbeeldingen zie je twee voorbeeld correcties weergegeven. In beide situaties zoals ze staan afgebeeld zal je iets hoger moeten richten. Zoals te zien is zul je op 10 meter ongeveer 0,9 cm hoger moeten richten om het doelwit precies te raken. Bij 40 meter zul je ongeveer 3,6 cm hoger moeten richten op goed uit te komen met je schot. Het gekke is dat je op een korte afstand relatief gezien meer moet corrigeren dan op een grotere afstand. Dit is vaak moeilijk te begrijpen omdat dit tegen je intuïtie ingaat.

Correctie 25 mm op 40 m                                                  Correctie van 25 mm op 10 m

Bij alle buksen, kogels of scopes heb je een optimale nulstand (OZR of Optimum Zero Range) dit is de optimale afstand om nul te stellen. De manier om de Optimale nulstand voor de buks die jij gebruikt te vinden hebben we in de hoofdstukken hiervoor getackled. De totale afstand en de plaats van de Pointblank worden bepaald door de hoogte van de kijker ten opzichte van de loop. Daarbij zitten kijkers met een grotere uitgaande lens altijd hoger dan die met een kleinere lens zoals onderstaande afbeelding te zien is. De variatie in de point blank vind op de volgende manier plaats.

Kijkers die op verschillende hoogte op de buks gemonteerd zijn.

Laag: 30mm - PointBlank van 10,7 tot 32,1 m, OZR = 12 m

Middel: 40mm - PointBlank van 12,1 tot 33,2m, OZR = 15,4 m (Voorbeeld)

Hoog: 50mm - PointBlank van 13,4 tot 34,4 m, OZR = 16,6 m

De snelheid van de kogel

De PointBlank wordt langer als de snelheid toeneemd ook verschuift het begin en eindpunt van de PointBlank.

Bij de voorbeeld buks waarbij de kijker gemonteerd is op een hoogte van 40mm is varieert de PointBlank:

200 m/s: 9,3 tot 25,8 meter

230 m/s: 10,6 tot 29,3 meter

264 m/s: 12,1 tot 33,2 meter (Voorbeeld)

Vorm van de kogel (aerodynamisch)

Pellets die weerstand ondervinden van de lucht verliezen eerder hun snelheid. Dit is op grotere afstanden te merken omdat de PointBlank korter wordt.

Voor de beginner is het verstandig om een buks aan te schaffen met een redelijke standaard mondigsnelheid van tussen de 220 tot 280 meter per seconde met daarbij een kijker die op 30mm afstand van de loop gemonteerd is. Met name van een afgestelde PCP buks zul je erg goed kunnen schieten, deze zijn met gemak zuiver over een afstand van 10 tot 30 meter. Dit zijn perfecte afstanden voor mensen met een beetje ruimte rondom het huis! Wanneer je dichterbij of juist verder weg wilt schieten zul je de PointBlank moeten aanpassen. Afstanden schatten is niet makkelijk.

Je kunt op twee manieren het afstand tot je doelwit bepalen:

Adjustable Objective

Met de AO van de kijker (Adjustable Objective, het objectief of de veldlens) kun je de afstand afstellen door het aantal Yards te bepalen middels het draaien van de lens. Deze methode is vaak helaas niet heel precies. Je kunt het beste alle afstanden van van de AO op je kijker nalopen en meten. Je kunt vervolgens de werkelijke afstanden noteren op de kijker door hier zelf op te schrijven.

Gebruik van de omgeving

Bij een vertrouwde omgeving kun je de afstand redelijk goed inschatten als je bekend bent met de afstanden van andere objecten in je omgeving.

Mildot op het draadkruis

Het is belangrijk om te weten welke afstand overeenkomt met de Mildots (de puntjes) op je draadkruis. Je kunt dit meten en de gegevens hierover opschrijven.

Je kunt dit gemakkelijk doen zodra je weet wat de kogelbaan is van je buks. We nemen de correctie van 0,9 cm naar boven op een afstand van 10m. Maak een kaartje met daarop twee kruisjes met een afstand van 0,9 cm onder elkaar. Plaats deze op een afstand van 10 meter en richt met de kijker op het hoogste kruisje (mikpunt). Het kruisje dat onder zit geeft aan waar het trefpunt zich bevindt als de kogel over een afstand van 10 meter wordt afgevuurd.

Bij de voorbeeld buks was dit iets minder dan 1 punt onder het draadkruis. Op deze manier kun je voor voor alle afstanden via de kogelbaan het trefpunt berekenen zonder dat je hoeft te schieten. Onderstaande afbeelding laat een correctie kaart zien die door tijdens wedstrijden gebruikt worden door schutters als referentie wanneer ze de afstand hebben ingeschat.

Correctiekaart

In het volgende hoofdstuk gaan we verder met een uitleg over ballistische theorie.

Zoals in voorgaande hoofdstukken behandeld is de manier van het vinden van de Optimal Zero Range en handmatige manier om je buks te leren kennen en te bepalen waartoe de buks in staat is. Je kunt ook door middel van theorie er achter komen welke waarden de buks heeft.

Deze theorie gaan we in dit hoofdstuk verder uitleggen en onderzoeken.

De baan die een projectiel (kogel) aflegt is een belangrijke natuurkundige toepassing die in de loop van de geschiedenis al vaak is toegepast. Deze toepassing is al relevant geweest voor het effectief gebruik katapulten, pijl en bogen, kanonnen, musketten en ballistische raketten uitgerust met kernkoppen. Om de baan van dit soort projectielen zo nauwkeurig mogelijk te maken zijn in de loop van tijd steeds preciezere algoritmen ontwikkeld. Dat is mooi want deze kunnen prima worden toegepast op de baan van een kogel uit een buks.

Het berekenen van kogelbanen is onderdeel van een complex domein van natuur- en wiskunde. Een ideale kogelbaan berekenen zonder daarbij rekening te houden met de weerstand van de lucht zijn dikwijls vragen op schoolexamens. De vorm van de kogel en zijn gedrag wanneer deze door de lucht gaat is onderhevig aan zoveel factoren dat dit moeilijk in formules valt uit te drukken. Zoals gebruikelijk is in de wetenschap wordt het bepalen van een kogelbaan dan ook begeleid door het doen van metingen die het gedrag van projectielen verder uitleggen. Met de kennis die hierover in de loop van de geschiedenis is bepaald zijn software programmaś gemaakt die kogelbanen nauwkeurig kunnen simuleren. De bekende fabrikanten van kijkers en andere optiek zoals Hawke Optics hebben mooie ballistische software ontworpen. De software programma’s zijn in verschillende versies te verkrijgen voor zowel desktop als smartphone toepassingen.

Dit software programma 4.3.5. (zie hierboven) wordt door Hawke Optics gratis aangeboden. Je kunt dit programma downloaden op www.hawkeoptics.com. Het programma is voorgeprogrammeerd op bekende kijkers van Hawke. Deze software wordt regelmatig upgedate en de smartphone varianten zijn ook goed te gebruiken.

Voor het bepalen van een kogelbaan zijn enkele gegevens nodig:

• De mondingssnelheid van je buks in meters per seconde (m/s) of in mondingsenergie in Joule
• Het kaliber en het gewicht van de kogel
• Het ballistisch coefficient (BC-waarde) van de pellet en het vormfactor (G1 t/m G7, GS, GA etc.)
• De hoogte van de kijker boven de loop.

Snelheid en energie

De (mondings)snelheid is de snelheid (v van velocity) van de kogel wanneer deze uit de loop komt. Zodra de kogel uit de loop komt begint hij te vertragen en wordt hij door de zwaartekracht naar beneden getrokken. Snelheden worden uitgedrukt in meters per seconden (m/s). Je zult in filmpjes en andere data over snelheden en buksen ook vaak Engelse maten tegenkomen die in feet per second (ft/s) worden uitgedrukt voor het idee 1 meter per seconde staat gelijk aan 3,28 feet per second (1 m/s = 3,28 ft/s).

De (mondings)energie (E) is al eerder aan bod gekomen. Met de volgende formule kun je de energie van je buks berekenen: E = ½ m v². Neem bijvoorbeeld een snelheid van 264 m/s met een pellet van het gewicht m = 0,959 gram.

E = ½ x 0,000959 kg x 264² m/s

E= 33,4 Joule

De (mondings)energie is uit de data die vanuit leveranciers worden gegeven vaak moeilijk te bepalen of niet realistisch. Snelheden worden bijvoorbeeld vastgesteld met extreem lichte kogeltjes waardoor deze erg hoog uitkomen. Wanneer leveranciers in specifieke Joules opgeven is dit vaak een eerder een goed richtgetal dan een specifieke hoeveelheid. De energie van een buks is namelijk afhankelijk van het soort kogel dat wordt gebruik. Deze kan veranderen doordat een ander gewicht pellet gebruikt wordt. Variatie tussen snelheden en energie zijn er altijd zelf bij buksen van hetzelfde merk en type.

Chronograaf

De makkelijkste, snelste en meest precieze manier om de snelheid van je buks te meten is met een chronometer. De goedkoopste modellen worden aangeboden vanaf € 68,- zoals de Acetech AC5000. Tegenwoordig zijn er ook Chrono Apps beschikbaar zoals de “Chrono Connect Mobile”. Deze App meet de snelheid van je buks door met de microfoon van je telefoon het geluid op te nemen van het schot en de impact hiervan op het doel. De App meet de tijd die het kost voor de kogel om bij het doel te komen en berekend op basis hiervan de snelheid van de buks. Om een zo zuiver mogelijke uitkomst te krijgen is het belangrijk dat je de afstand tussen het uiteinde van je loop en het doel, het gewicht van de kogel, en de BC-waarde correct invoert in het programma. Ook is het belangrijk dat het doelwit waarop geschoten wordt van een materiaal gemaakt is dat een hard geluid geeft op het moment dat je het raakt.

Gewichten en Kaliber

Het gewicht en kaliber van een kogel kun je vinden op het blikje waar ze inzitten. Mocht dit niet het geval zijn dan is het gewicht vaak wel op de website van het desbetreffende merk te vinden.

Vormfactor en BC-Waarde (G1 t/m G7, GS en GS)

Met de BC-waarde wordt bepaald welke aerodynamische waarde een voorwerp heeft. Ieder voorwerp is namelijk onderhevig aan weerstand wanneer het zich door de lucht verplaatst. Deze weerstand wordt uitgedrukt in de hoeveelheid kracht (F) die de wrijving uitoefent op het object tijdens de beweging. De weerstandscoëfficiënt (Cw) is onder andere afhankelijk van de vorm van een voorwerp en de structuur van het oppervlak. Bij een ballistische coëfficiënt wordt niet de hoeveelheid weerstand dat een object ondervindt uitgedrukt maar juist het doordringende vermogen. Dit houd in dat bij een hoge luchtweerstand er een lage BC-waarde ontstaat. De BC-waarde van een pellet is over het algemeen op te vragen bij de leveranciers of tussen leveranciers van de pellets. Op http://www.chronoconnect.com/pellet-list.html is een lijst beschikbaar waar veel BC-waarden en gewichten al staan weergegeven.

De Vormfactor is een soort filter dat wordt toegevoegd aan de BC-waarde. Een standaard G1-vormfactor komt het meest voor bij een gemiddelde kogel. Zoals in de afbeelding goed te zien is dat dat een G7 staat voor een andere vorm. Deze kogel gedraagt zich anders tijdens zijn baan. Bij kogels met een diabolo vorm is er een GA-vormfactor ontwikkeld. Mocht deze niet te verkrijgen zijn in de software die je gebruikt dan kun je ook G1 toepassen.

Kijker en montage hoogte

De hoogte van de kijker ten opzichte van de loop kun je meten. Dit kun je doen door de diameter van je kijker te meten (A), de diameter van je loop (C) en de afstand tussen de loop en de kijker (B). (Zie afbeelding)

De hoogte van je kijker is dan:

Hoogte = ½ A + B + ½ C

Bij het voorbeeld gaat het om een AGS 3-9x40 AO Cobalt Mildot daarbij is de hoogte 3,75 cm.

Iedereen is wel bekend met het fenomeen van een laser op een wapen (we kijken allemaal films). Lasers zijn goedkoop en zien er stoer uit op een luchtbuks. Daarnaast is het natuurlijk erg makkelijk in het gebruik.

Met de lasers kun je gemakkelijk je parallax testen. Als je het laser op een vaste afstand instelt op een plek waarbij het laser in de scope goed te zien is kun je wanneer je op het doelwit richt dat op een andere afstand staat gemakkelijk zien in hoeverre er een parallax afwijking plaatsvindt. Dit kun je testen door met je oog voor het oculair heen en weer te bewegen, als de laser meebeweegt staat de parallax niet goed afgesteld.

Je kunt met een laser ook het richtpunt corrigeren wanneer deze buiten de point blank valt. Als we ons voorbeeld buks nemen zit de point blank binnen de 12,1 en 33,2 meter ongeveer.

Wanneer je nog preciezer wilt schieten met bijvoorbeeld een killzone van 0,5 (Bij de voorgaande berekeningen is een killzone van 1 cm gebruikt). De OZR verplaatst naar 17 meter wat de point blank een stuk korter maakt. De point blank is op dit punt 14,7 tot 29,6 meter. Op deze afstand is het trefpunt van de pellet niet meer dan 2,5mm van het mikpunt verwijderd. Wanneer je iets dichterbij wil raken dan 14,7 meter zul je iets moeten corrigeren dit kun je doen met je laser.

Wanneer je een laser monteert op je buks kun je een tweede point blank creëren. Zoals in onderstaande afbeelding staat weergegeven. De rode lijn (schuin) is de lijn van de laserstraal die 0,5 cm boven de loop begint en wordt nul gesteld op 13 meter. Vanaf 5 meter loopt de lijn totdat hij de rode lijn van het draadkruis kruist binnen de 0,25 meter van de kogelbaan. Bij het richten op korte afstanden zit je met je laser ruim binnen de killzone van 0,5cm.

Gebruik een 45 graden montage om de laser zodanig te monteren dat deze niet voor de kijker zit. De optimale hoogte voor een laser is 0,5 cm en deze hoogte kun je bereiken wanneer je hem zo dicht mogelijk op de loop monteert.

Je gebruikt de laser vrijwel alleen als referentie voor het corrigeren van je mikpunt. Daarom is het niet erg dat het laser schuin op je loop staat. Je zult altijd met het kruis van je kijker blijven richten op het doelwit. Het laser gebruik je bij correctie en door hem heel een aan te zetten op het moment dat je op het doel richt.

Het puntje van de laser is zichtbaar in je kijker. Blijft het puntje onder de horizontale lijn van het kruis staan dan is dit de indicatie van de hoogte van het trefpunt van de kogel. Je ziet zoals in de afbeelding staat weergegeven dat het laser twee punten onder het kruis terecht komt. Deze correctie kun je onthouden waarna je de laser weer uitschakelt. Daarna richt je op het doel op het punt van het tweede streepje onder het kruis.

Als de laser bij meer dan 15 meter boven het draadkruis uitkomt dan is het draadkruis je trefpunt. Je zit dan binnen de pointblank van je kijker die zich tot 29,6 meter gaat. Via deze weg kun je met weinig moeite binnen een killzone van 0,5 cm schieten binnen een afstand van 5 tot 29,6 meter. Zoals is aangegeven kan een laser op deze manier veel bijdragen aan het zuiver schieten met een luchtbuks.